سیستماتیک
- نام علمی گونه: Anguilla anguilla
- نامهای رایج در ایران: مارماهی حقیقی، مارماهی اروپایی، مارماهی مهاجر، مارماهی معمولی، مارماهی
- خانواده: مارماهیان آب شیرین, Anguillidae
- رده بندی کامل : Class: Actinopterygii> Order: Anguilliformes > Family: Anguillidae
- نامهای خارج از ایران: نام اصلی: European eel, سایر نامها: Silver eel, Sing eel, River eel, Common eel,...
- برخی از اسامی علمی قدیمی، یا غیر معتبر: Angill angill | Anguilla acutirostris | Muraena platyrhina | Anguilla vulgaris...
- ریشه لغوی نام علمی: Anguilla > لاتین=مارماهی
- بومی در: الجزایر، جزایر آزور، روسیه سفید، بلژیک، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، جزایر قناری، جزایر چنل، کرواسی، قبرس، جمهوری چک، دانمارک، مصر،استونی، جزایر فارو، فنلاند، فرانسه، گرجستان، آلمان،یونان، ایسلند، ایرلند، ایتالیا، لتونی، لبنان، لیبی، لیتوانی، جزایر مادیرا، مالت، موریتانی، مولداوی، موناکو، مراکش، هلند، نروژ، مجارستان، پرتقال، رومانی، روسیه، صربستان، اسلوونی، اسپانیا، سوئد، سوییس، سوریه، تونس ، ترکیه، انگلستان، اسکاتلند، اوکراین، صحرای غربی
- معرفی شده به: ایران، کنیا، فلسطین(اسرائیل)، اسلواکی
وضعیت بومی یاوارداتی بودن در برزیل، چین، اریتره، اندونزی، ایالات متحده، ژاپن، اردن و تایوان نا مشخص است
اکوسیستم ها:
در جهان: از اکوسیستم های مطرح جهانی محل زندگی مارماهی اروپایی: پاله آرکتیک، آمریکای شمالی، دریای اژه، دریای بالتیک، دریای بارنتز، اقیانوس اطلس، دریای سیاه، دریای کانتابریان (خلیج بیسکای)، دریای خزر(غیربومی)، فارو، منطقه گالیسیای اسپانیا، دریای مدیترانه، دریای شمال، دریای نروژ، دریای سارگاسو، ساحل ایبرو، رودخانه های آلبگنا (توسکانی، ایتالیا) ، برونا (ایتالیا) ، دون (روسیه، اوکراین) ، الب (چک، آلمان)، فیورا (ایتالیا)، کوبان (روسیه)، نیل، اودر (چک، مجارستان، آلمان)، اومبرونه(توسکانی، ایتالیا)، اونگا (روسیه)، پچورا (روسیه)، سورن (انگلستان)، تاگوس (اسپانیا و پرتقال)، ولگا و اکوسیستم های دریاچه ای مرمره، ویکتوریا
در ایران: گونه ای وارداتی و غیر بومی است و به تعداد کم، از شرق دریای مازندران، ناحیه بندر ترکمن تا تالاب انزلی پراکنش دارد.
این گونه از طریق کانال ولگا دن، به دریای مازندران راه یافته و در تمام سواحل دریای خزر پراکنده است. ندرتا در رودخانه های حوضه جنوبی دیده میشود.
این ماهی در دریای مازندران تولید مثل نمیکند (به علت شوری کم).
زیستگاه های مورد علاقه گونه مارماهی اروپایی:
مناطق معتدل، با دمای 4°C - 20°C ;عرض و طول جغرافیایی : از 75درجه شمالی تا 8 درجه شمالی، 82 درجه غربی تا 45 درجه شرقی
ماهی دریارو، وابسته به بستر بوده و بویژه در زیر سنگها، گل و لای و لای شکافهای بستر به سر میبرد.قابلیت زندگی در آبهای شیرین، شور، لب شور را دارا است و از عمق صفر تا 700 متری دیده میشود.
به محیطهای بنتیک، از رودخانه ها، تا سواحل، رودهای بزرگ و دریاچه ها علاقمند است. بصورت طبیعی تنها در آبهای مرتبط با دریاها دیده میشود. قابلیت تحمل شوریهای گوناگون را دارد.
مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک مارماهی اروپایی:
شکل بدن:
فاقد باله شکمی | بدن مارمانند و کشیده، مقطع بدن سیلندری، بخش عقبی تا حدی فشرده | آرواره کشیده دارای دندان، دهان کوچک، فک پائینی کمی بزرگتر و بیرون زده | باله پشتی طویل و متصل به باله دمی، مجموعا دارای حداقل 500 شعاع نرم | باله پشتی ابسیار جلوتر از پایه باله سینه ای شروع میشود | باله مخرجی تقریبا از مجاور مخرج شروع شده، و قبل از ابتدای باله پشتی، ادامه دارد | فلسهای ریز داخل پوستی | 110 تا 120 مهره | رنگ بدن یشمی و سبز-قهوه ای است | باله مخرجی بلند و در ارتباط با باله دمی، | حفره آبششی کوچک | حرکت بدن، بوسیله تکان دادن کامل بدن و نیز فعالیت باله دمی انجام میشود.
اندازه:
حداکثر طول گزارش شده 133 سانتیمتر است (بعضی منابع تا 200 سانتیمتر ذکر شده). در بندر انزلی، متوسط طول 86.5 سانتیمتر(75 تا99) و در مازندران 60 تا 105 سانتیمتر است.
حداکثر وزن گزارش شده، 6.5 کیلوگرم است.
سن:
مارماهی اروپایی تا 88 سال عمر میکند.
غذا:
این ماهی گوشتخوار است
- در ایران بیشتر از گاوماهیان تغذیه میکند.
- در سایر کشورها: ماهیان استخوانی نظیر جنسهای: Abramis, Anguilla, aphia, Ctenolabrus, Gasterosteus, Gobius, Gymnocephalus, Labrus, Osmerus, Perca, Pholis, Pomatoschistus, Rutilus, Zander, Zaorces
و علاوه بر ماهیان، سایر آبزیان نظیر: سخت پوستان پلانکتونی (مثل Alona, Bosmina, Chydorus, Daphnia, Leptodora, ostracods)، نرم تنان ( دوکفه ایهایی نظیر Anodonta , Dressena ,Sphaerium)، کرمها (پرتارانی مثل Arenicola , Erpobdella )، سخت پوستان بنتیک (مثل Asellus از جورپایان, Carcinus و Portunus از خرچنگ ها, Coropodium و Gammarus از ناجورپایان, Crangon از میگوها و Ostracods)، حشرات (مثل Chironomus, Einfeldia, Microchironomus, Polypedilum, Procladius )
-از ماهیان گیر افتاده در تور های ماهیگیری تغذیه نموده، و به ماهیگیران خسارت وارد می نماید.
ژنتیک:
تعداد کروموزومهای Diploid/ zygotic(2n): 38-38، در بعضی گزارشها ا 36-36 و کروموزومهای Haploid/ gametic (n)،19 و بعضی گزارشها 18 است.
رفتارهای خاص:
تولید مثل تقریبا انتخابی است، به این معنا که گروه های وابسته به یک منطقه خاص، تنها با یکدیگر آمیزش میکنند و مسافتهای طولانی طی نمیکنند.
در دریای خزر تولید مثل نمیکند.
مارماهی اروپایی تنها یک بار در طول حیات خود تولید مثل میکند. مارماهیان نر در 6تا12 سالگی، و ماده ها در 8 تا 13 سالگی بالغ میشوند، در این هنگام، رودخانه را در اواخر زمستان یا بهار ترک و به سمت محلهای تخریزی میروند. سرعت مهاجرت به 16 کیلومتر در روز میرسد.
مهاجرتهای تولید مثلی مارماهیان اروپایی، بیشتر در شبهای تاریک بدون نور ماه و طوفانی انجام میشود. نمونه هایی از مهاجرت 5000تا 6000 متری در مارماهیان اروپایی بالغ، از سواحل اروپا تا محل تخمریزی در دریای سارگاسو دیده شده است.
وسعت منطقه تخریزی تا 2000 کیلومتر میرسد.
تخم ریزی در عمق 600 متری انجام شده و پس از آن والدین می میرند. لاروهای لپتوسفال مهاجرت خود را که 2 تا 3 سال طول میکشد آغاز میکنند. این مهاجرت در ابتدا تابع جریانات آبی است تا هنگامی که لاروها بزرگتر شده و خود به سمت بالای رودخانه ها شنا می نمایند. لاروها چند مرحله متامورفیسم دارند تا به شکل مارماهی واقعی در بیایند.
صید مارماهی اروپایی
صید صنعتی آن به دلیل در معرض خطر بودن، بسیار محدود است.
صید ورزشی مارماهی اروپایی بیشتر در ساعات تاریکی و با چوبهای ماهیگیری مجهز به قلابهای 14 تا 16 انجام میشود و از حشرات، کرمها یا خمیر نان به عنوان طعمه استفاده میگردد.
ارزش های اقتصادی مارماهی اروپایی
- در ایران به دلیل تعداد کم، ارزش اقتصادی چندانی ندارد.
- در سطح جهان، جزو ماهیان با ارزش تجاری بوده، و هم در زمینه کشتاب ورزی (عادت همنوع خواری دارد)، و هم صید ورزشی حائز اهمیت است. قابل نگهداری در آکواریومهای شهری است.
پرورش مصنوعی مارماهی اروپایی، متکی به جمع آوری لاروهای طبیعی مارماهی معروف به Glass eel(elvers) از محیط است. این بچه مارماهیان با روشهایی مثل تورهای حلقه ای دستی، تراولر های مخصوص و دام جمع آوری میشوند. پس از انتقال به کارگاه پرورش در اندازه 0.33 گرمی، مدتی در تانکهای کوچک قرنطینه شده و در این مدت با تخم روغن ماهی، و غذای استارتر خشک تغذیه میگردند. بعد از اینکه به وزن 5 گرم رسیدند، به مخازن بزرگتر منتقل میشوند.
پرورش گسترده آن فاقد ارزش اقتصادی است، اما پرورش متراکم آن، با تکیه بر سیستم آب مدار بسته در دمای 24 درجه سانتیگراد، روش مناسبی است.
گوشت مارماهی اروپایی، بصورت تازه، خشک شده یا نمک سود مصرف میشود.
مارماهیان اروپایی، اغلب در دو اندازه 120-180 و 300-360 گرمی دودی میشوند.، در ژاپن، برای سرو غذا به شیوه کوبایاکی، ماهیهای 150-200 گرمی مصرف میشوند.
وضعیت ذخایر مارماهی اروپایی:
ذخایر مارماهی اروپایی به شدت در حال کاهش است. چربی زیاد بدن و عادت تغذیه از کف مارماهیان اروپایی را در برابر آلاینده هایی نظیر فلزات سنگین و آلاینده های زیستی آسیب پذیر میکند. این آلودگیها سبب آسیب دیدن اندامهای داخلی آنها ، ناتوانی آنها در مهاجرت صحیح و نیز اختلالات ژنتیکی میشود.
برای جلوگیری از انقراض آن، متخصصینی بویژه در آمریکا، در حال تلاش برای تکثیر مصنوعی آن هستند. به این منظور این دانشمندان سیستم ایجاد جریان مصنوعی(Homotrainer) جهت خلق مهاجرت کاذب برای مولدین بکار برده اند.
درحال حاضر وضعیت ذخایر این ماهی در لیست قرمز اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست (IUCN) رده در معرض خطر نابودی (CR) قرار دارد.
چاپ کد : 406 
